Sunday, July 1, 2018

DE ROMANPLAS

- Leuk dat u in ons radioprogramma Boek Is Het Heerlijkste Snoepgoed aanwezig wilt zijn, Daan Koning. U staat bekend als een enfant terrible in het uitgeverswereldje. Kunt u vertellen hoe u aan die benaming bent gekomen?
- Dat moet u aan anderen vragen, haha.

- U heeft vast wel een idee.
- Ik schaam me nergens voor, dat is wel zo.
- Uw reputatie snelt u vooruit.
- Wie het wil redden als boekenondernemer, moet beginnen met zijn idealen en principes door het toilet te spoelen.
[ gelach ]
- U lacht nu maar dat is het eerste wat ik deed toen ik uitgeverij Glans overnam.
- Letterlijk?
- Ja, ik spoelde briefjes door de plee. ‘Liefde’, ‘passie’, ‘mooi proza’, 'kunst'. Tip van de vorige uitgever. Hij had gelijk. Dat gedaan, kun je eindelijk voorwaarts kijken.
- En wat zag u daar?
- Nou, daar zag ik literaire thrillers, bergen literaire thrillers zelfs. Helaas begon de hype over zijn hoogtepunt heen te raken. De literaire thriller was niet meer een genre in de literatuur, literatuur was een genre van de literaire thriller geworden.
- En toen?
- We probeerden een poos schrijvers in arme landen romans van 800 bladzijden te laten schrijven. Uiteindelijk bleek dat zelfs te duur. We waren simpelweg door onze centen heen.
- Wat heeft u toen gedaan?
[ grinnik ]
- Na zo'n hopeloze meeting liep ik door ons archief om af te koelen. Pakte een van de titels: De zenuwachtige baas. Uitgegeven in 1973. Ik bladerde door het boek van een van die vele, vele vergeten schrijvers van ons land: Marcel D’Heer. Tien bladzijden las ik even snel en ik dacht: holy shit, dat was eigenlijk zo gek nog niet, dat typemachineproza van toen. Helemaal die soberheid en strakheid die iedereen nu zo waardeert.


- Waar ging dat boek over?
- Eh... Ben ik vergeten. Verzet tegen multinationals kwam erin voor. Maatschappijkritische romans waren de literaire thrillers van die tijd. Je denkt: weggooien, die oude zooi. Maar ik zag kansen! Het had drama, een sobere stijl, maatschappijkritiek, alles wat nu in de mode is. Ik had de eerste literaire maatschappijkritische thriller in mijn handen.
- En toen?
- Een van mijn collega's, ik meen Willem-Jan, opperde dat we er alleen nog maar een seriemoordenaar aan moesten toevoegen. En dan het laatste hoofdstuk een ontrafeling. En natuurlijk het belangrijkste: een nieuw kaftje. Dus iedereen hard aan de slag en twee weken later brachten we Woudlust van Jacco de Man op de markt. De recensies waren goed! 'Een vernieuwende literaire thriller!' Vooral de stijl werd geprezen. En Jacco wilde wel voor een kleine bijdrage het spelletje meespelen.
- Is dat geen verlakkerij van de markt?
- O nee hoor. Het is recycling. Onze romanplas is gigantisch. Allemaal om die verdomde consument te geven wat er eigenlijk al lang is.



- Was het boek niet te tijdsgebonden?
- Oh, da's gewoon een kwestie van creatief zijn. Koude oorlog wordt terrorisme. Een vaste telefoon verander je in een mobiel. Links en rechts in duurzaam en populistisch. Solex in scooter. Multinationals... die bleven multinationals. Bij het eerste boek hebben we dat nog allemaal fanatiek zitten aanpassen. Later lieten we het vaak staan. Gebrek aan tijd.
- En nooit is er een klant over gevallen?
- Nee, nooit. Ik vermoed dat men er iets artistieks in zag.
- Heeft hij geen recht op royalties?
- Jacco krijgt een leuke bijdrage hoor.
- Ik bedoel Marcel d'Heer.
- Oh, nee. Niets. Heb ik door mijn advocaten laten uitzoeken.
- Heeft u hem ingelicht over het tweede leven van zijn roman?
- Nee.
- Hij ligt momenteel doodziek op bed.
- Nou, da's vervelend voor hem.
- Wat nu verder?
- We hebben de jaren 1973, 1984 en 1988 doorgewerkt. Twaalf gerecyclede romans heeft dat opgeleverd. Daarbij valt op dat al het werk na 1995 waardeloos is geschreven. Komt door die rotcomputers. Krijgen de teksten tekstverwerkeritus van. Die jaren laten we zitten.
- Is het recyclen ook niet flauw op een zeker moment?
- Je moet het zelf spannend maken. Neem 1983. Zeventien moeilijke, vervelende romans. We zetten dan de beste stukken uit de boeken achter elkaar en maken er één boek van. Noemen we 'spannend en experimenteel proza'! En weer die lovende recensies! En ik heb net een uitzendkracht ingehuurd om van al onze boeken van 1979 een vervolgserie te maken. Series zijn helemaal hip dus waarom niet?
- Ik blijf toch een gevoel van verlakkerij overhouden.
- Verlakkerij is als je iets stiekem doet. In het colofon van Woudlust staat met kleine letters: Dit boek is eerder uitgegeven in 1973. Tegenwoordig zetten we het schaamteloos op de cover: 'Dit is een gerecyclede roman!' Klanten vinden dat fantastisch. Anders had weer een schrijver maandenlang stroom lopen trekken voor zijn matige roman, dat besparen we ons nu als mensheid.
- Waar ligt uw grens?
- Nergens, denk ik.
- Nergens?
- Zolang tijd verstrijkt zal het concept blijven werken. Sommige romans kunnen misschien wel acht, negen keer over de kop. Dat had Marcel d’Heer in 1973 eens moeten weten! Jammer toch dat hij doodziek op bed ligt.
- Ik dank u vriendelijk voor uw bezoek en uw schaamteloosheid.
- Met principes betaal je geen huur hè.