SCHRAPPEN IS SCHRIJVEN

[ intromuziek klinkt ]
- Hier zijn we, beste luisteraars van De Fictieve Podcast. We zijn op bezoek bij het huisje op de hei van Simon en Albertine.
- Welkom! Zullen we naar binnen gaan?
- Graag!

[ gestommel ]
- O, dit is prachtig! Voor de luisteraars van De Fictieve Podcast: ik heb beloofd om geen foto's te maken maar het hutje ziet er van binnen prachtig uit. Wat charmant! Wat een details! Overal staan de karakteristieke sculpturen van Albertine. Zelfs de klok boven het schouwtje is hier een kunstwerk. De muren zijn beige en blauw, de ramen kijken aan drie kanten uit op grote heidevelden. En zoveel katten. Ik ga zitten en…. oh, piepschuim stoelen! Maar wat zit het prettig!
- Albertine kan alles maken.
- Ik merk het.
- Hier is de thee.
- Dank je wel.
[ korte pauze ]
- We zijn hier voor Simon en zijn schrapproject. We gaan hem uithoren over de hoe en waarom van het verhaal.
[ stilte ]
- Laten we beginnen met het begin. Dat was de roman Geflambeerde waarheden als ik mij niet vergis?
- Inderdaad, Mark-Wouter.
- Had je die geleend, gekocht?
- Gekocht. Al die lovende recensies. Ik was nieuwsgierig. Want meestal stellen de romans me teleur. Maar deze schrijfstijl zou het helemaal zijn. Toch verveelde ik me al op de eerste bladzijde.
- En toen?
- Ik begon alle overbodige zinnen eruit te halen. Ik schrapte en schrapte en had een week later een kort verhaal over van 12 bladzijden, in plaats van de roman van 350 bladzijden.
- En je stuurde dat exemplaar terug naar de uitgeverij, uitgeverij Fier & Minzaam. Waarom?
- Ik wilde ze erop wijzen dat het boek beter een mooi kort verhaal had kunnen zijn.
- Wat gebeurde er toen?
- Oh, niets. Niemand belde of schreef terug. Maar er was iets aangeboord in mij. Ik kocht nog wat nieuwe succesvolle romans en kon in gedachten al niet wachten om te gaan schrappen.
- Toen kwam dit hutje.
- Ja, Albertine zag dat ik mijn roeping had gevonden en verraste me met dit hutje. En we trokken er die dag meteen in. Ik heb de stad - we woonden in Arnhem - nooit gemist. Ik kon ook eindelijk stoppen met de hondenuitlaatdienst want dit hutje - een tiny house - was veel goedkoper. En ik heb ook ruimte voor ontspanning. Want schrappen is zwaar werk hè. Zinnen moeten op mooie manier bij elkaar passen, en fysiek, want je moet ook de hele tijd krassen in zo'n boek natuurlijk. Neem een slok thee.
- Is dat een roman?
- Neem een slokje van je verse bramenthee.
- Ah! Luisteraars, ik neem even een flinke slok, dus vergeef me de slurp, want deze microfoon registreert alles zoals jullie weten. Wat een prettige, zoete, smakelijke thee is dit.
- Bramen zijn goed voor alle organen.
- Goed om te weten maar ga verder met je verhaal.
- Ja, ik stuurde de volgende gekraste boeken dus ook allemaal op naar de betreffende uitgevers. Nooit een reactie. Dat zou mij niet snel tegenhouden.
- Hoe doe je dat eigenlijk, dat schrappen.
- Ik begin zoals elke lezer op bladzijde 1. Ik lees zinnen die het verhaal niet voorwaarts laten gaan, zinnen met overbodige gedachtenspinsels van een karakter, zinnen die 'literair' willen zijn. Ik kras dat allemaal weg. Dan hou ik tussen de 1 en 20 pagina's over. En dat is meestal een aardig kort verhaal.
- Op een dag kreeg je wel een reactie.
- Inderdaad. Na een boek of twintig mailde uitgeverij Spanter mij dat ze wilden betalen voor redactiewerk. Maar, zeiden ze, er moet méér overeind blijven dan 8 bladzijden. 180 is het minimum. En ik zei, Albertine weet het nog goed, Hoezo meer? Je schrapt nou eenmaal tot het goed is. Ik kan niet halverwege stoppen en zeggen dat het klaar is. Ik hield zelfs een keer maar 5 zinnen over.
- Hij houdt niet zo van stoppen als hij iets leuks heeft gevonden.
- Dat is wederom Albertine, luisteraars. Hop, daar springt ineens een kat op mijn schoot.
- Lando. Broertje van Alexander III.
- Ah, leuk hoor. Vertel eens, Simon: heb je eigenlijk favoriete auteurs om te krassen?
- O nee. Die ken ik geen eens. Ik koop vaak dertig romans tegelijk in de stad. Ik vraag dan aan de verkoper om de namen van de auteurs op en in het boek af te plakken. Eerst keken ze me raar aan, nu kennen ze me.
[ korte pauze met getik van de klok, rinkelende kopjes, geslurp. mark-wouter schraapt keel ]
- De vraag die de meeste luisteraars hebben, Simon, is: hoe doe je het, waarom blijven deze bijvoorbeeld 8 bladzijden over?
- Dat kan ik niet zo goed uitleggen, Mark-Wouter. Ik heb vroeger uit bewondering veel zinnen overgeschreven. De auteurs van vroeger schreven met een vulpen of typemachine en schrapten daarna in hun manuscripten nog door tot al het taalonkruid was gewied. Die edele kunst is verdwenen. Mensen houden niet meer van schrappen, ze houden van iets maken.
- Is schrappen schrijven?
- Geen idee.
- Heb jij een roman waar anderen uit kunnen schrappen?
[ pauze ]
- Voor de luisteraars van De Fictieve Podcast: Simon en Albertine wierpen net een bedenkelijke blik naar elkaar.
- Ja, sorry Mark-Wouter, maar die opmerking krijg ik vaak. Ik heb nog nooit een roman geschreven en ik heb geen behoefte om dat te gaan doen. Ik zeg ook niet dat mensen dat wel of niet moeten doen. Maar als ze het wel doen: maak het dan zo schrapbestendig mogelijk.
- Ben je niet té kritisch?
- Ook die heb ik vaker gehoord. En dat ik gemeen zou zijn. Ik geloof niet dat ik te kritisch ben of te gemeen zou zijn. Ik ben alleen een liefhebber en kijk naar schrijfstijl.

- En op een dag begon de literaire verzamelaar Derk Nichels al jouw gekraste boeken op te kopen bij de uitgevers, die daar maar al graag van af wilden. Hij stelde daarna jouw geschrapte versie gratis beschikbaar op zijn website.
- Ik wist daar niets van.
- Ze werden massaal gedownload. Literaire bladen gingen erover schrijven. Het werd bij literaire meetings echt een ding. Als een boek bijvoorbeeld 10 bladzijden over had, ging dat een eigen leven leiden als ‘Dat boek had 10 Simons’. Of een uitdrukking als: 'Als het boek maar geen 3 Simons krijgt’. Je ging zelfs zien dat ze het als kwaliteitskeurmerk op de latere drukken van de romans zetten. Als het meer dan 1 Simon is, zetten ze het al op de cover.
[ kattengekrijs ]
- Sorry, Romanus en Leo II, die twee moeten elkaar altijd hebben.
- Snap jij dat sindsdien de boekenbranche behoorlijk zit te beven? Ze zijn doodsbang dat hun boeken eindigen met ‘een halve Simon’, zoals Topnagel van Hendrik de Reede overkwam. Een bestseller totdat jouw schrapversie verscheen.
- Nou, ik doe gewoon wat ik leuk vind. Het zou niet eens nodig zijn als schrijvers zelf beter leren schrappen. Dan halen ze een zin weg op 350 bladzijden en vinden ze dat al heel wat. De uitgevers verkopen ook veel liever een kloek boek van meer dan 300 bladzijden. 20 bladzijden heb je immers zo gelezen. En lezers wantrouwen korte verhalen. Het is heel raar. Biesheuvel, Tsjechov en Babel schreven korte verhalen en daar valt niets aan te schrappen. Daar kun je een les uit trekken. Daar...
[ geluid van kattengekrijs, vallende kopjes thee, en gebrul, daarna stilte ]
- Sorry hoor Mark-Wouter, Fabianus, Felix II en Theodorus stoeien graag en soms sneuvelt er een kopje thee.
- Geeft niet. Hebben auteurs nog van zich laten horen?
- Een keer kreeg ik een sportief briefje van Klaas Janman. Die gaf toe dat hij mijn versie beter vond dan zijn versie. Ik heb wel veel boze schrijvers op het antwoordapparaat staan. Wil je wat horen?
[ onverstaanbaar geluid van schreeuwende schrijvers ]
- Peter Peters ging wel het verste van allemaal.
- Ja, hij wilde mij hier neersteken met een scherpe ganzeveer. Maar struikelde over Paulus V, Julius III en Innocentius II. We hebben hem toen bij de kachel gezet en een beker warme melk gegeven. Best een aardige man.
- Hij heeft nooit meer een boek geschreven.
- Dat hoeft hij ook niet. Ik heb ook nooit een boek geschreven, en Albertine ook niet. Jij?
- Ik eh, ik ben ben doodsbang dat ik maar ‘3 Simons’ zou krijgen.
- Misschien moeten we ons vaker afvragen waarom we romans schrijven. Het zal uitsterven, daar ben ik van overtuigd. Op een gegeven moment zal niemand zich meer willen vervelen met die plichtmatige romans die 5 goede pagina’s uitsmeren over 300.
[ stilte ]
- Je lijkt te schrikken van je eigen woorden, Simon.
- Dat valt wel mee.
- Laatste vraag: waarom hebben jullie katten namen van pausen?
- We moeten een eindeloze bron hebben. We zitten nu op 31 katten. We kunnen nog wel even door.
- Vind je pausen soms net zo overschat als romanschrijvers?
- Ik zou er niets achter zoeken hoor.
- Je denkt het alleen.
[ stilte ]
- Luisteraars van De Fictieve Podcast, dit was mijn bezoek aan het geweldige hutje op de hei van Simon en Albertine. Volgende week bezoek ik voor mijn literaire podcast de streetartist Clever 453, die gedichten kerft in het ijs van Antarctica. Deel onze podcast met je vrienden!
[ outro ]