- De 0 Roman?
- Paste precies.
- Waarom?
- Leg ik je straks uit.
- Hou ik je aan.
- Wel, Anke Pazum, ik ga je dus interviewen voor het tijdschrift MENS. Dit is voor onze rubriek 'Excentrieke Schrijvers'.
- Raar.
- Hoezo?
- Ik vind mezelf helemaal niet excentriek.
- Zo heet de rubriek nu eenmaal.
[ zet opname aan ]
- Kun je iets meer vertellen over je idee van de 0 Roman, Anke?
[ Anke neemt slok en zet kopje neer.]
- O, niet doen.
- Cappuccino drinken?
- Het kopje zo hard neerzetten.
- Hoezo?
- Als ik het interview uitwerk, hoor ik KLINK in mijn koptelefoon. En ik heb al kwetsbare oren.
[ stilte ]
- Wat vroeg je ook alweer?
- Hoe kwam je op het idee?
- O ja. Ik... Ik heb al mijn hele leven een gloeiende hekel aan braafheid. Braafheid killt álles. Vree-zu-luk, braafheid, vreezulluk.
- Je houdt niet van romans, heb je al meer dan eens gezegd.
- O nee, romans zijn ondingen, rampzalige, vrezulukke ondingen. Mensen die hele levens eruit poepen, dialogen schrijven over identiteit, afkomst, psychologie. Wat een hol gezeik! Wat ik nog erger vind: mensen die scoren met een integer en zogenaamd grappige roman over een ziekte. Dat is de absolute bodem van romans.
- De boekhandels staan er vol mee.
- De bio-industrie produceert ook vlees... Moet ik er dan blij mee zijn? Lezers vreten nou eenmaal blind waarvan iedereen zegt dat het moeten lezen. De uitgevers die het aanbieden zeggen dan schouderophalend: Dit is wat de mensen willen. De schrijvers kunnen alles doen wat ze willen, maar zeggen dan: Dit is wat de uitgevers willen, wat kan ik doen.
- Wat vind je dan van genres als komedie of drama?
[ Slaat met vuist op tafel. Cappuccinokopjes rinkelen op de schoteltjes ]
- Drama is door de duivel uitgevonden... mensen murw maken met tranen... een duivelachtig instrument. Als je ze laat huilen, evokeer je emotie... als je emotie evokeert, ben je niet kritisch meer... en aan de andere kant is men kritisch op de dingen die men niet begrijpt. Daardoor mag dus alles beroerd zijn... Komedies... literatuur is toch geen cabaret? Teksten met grapjes zijn boeken van onzekere mensen. Wat moet ik daarmee? Laten ze op therapie gaan.
- Je boek beginnen met een stuk behang is dus wel literatuur?
[ stilte ]
- En daarna een onsamenhangende anekdote over een reis van een glazenwasser in Indonesië. En dan een pagina met vier keer heel groot het woord NARWAL.
[ gniffelt ]
- Narwal ís een mooi woord.
- Vervolgens twee lege, roze bladzijdes met blauwe verfspatters.
- Je vergeet die half afgescheurde fax van mijn oud-oom met een recept voor aardappelpuree.
- Een statement.
- Een statement zou zijn als ik een A4'tje inlever met de tekst: 'Vanaf heden ontken ik het bestaan van de roman.'
- Maar dat stáát toch op pagina 66?
- Inderdaad.
- Een statement tégen het statement?
- Nee, je snapt het niet, dat is niets. Ik wil weg bij het interpreteren, analyseren. Daarmee begint alle ellende. Daarom is het ook de 0 Roman, een nieuw begin, een antiboek, de antiroman.
- Op pagina 26 lees ik: Drop rijmt op op en op is een meesterwerk. Stom rijmt op krom en is geen meesterwerk. Daarmee neem je toch bewust de poëzie op de hak?
[ gniffelt ]
- Ik heb drie weken over die twee zinnen gedaan.
- Zou je niet zeggen.
[ zucht ]
- Luister... de 0 Roman pretendeert niets... er moet iets zijn wat een roman niet is, wat niet braaf en stom en burgerlijk is, wat net zo leeg is als vol.
- Daarom dus die onscherpe foto van een douchekop op pagina 82?
- Juist.
- En de tekst 'Water, water, geen water, water' ergens anders. En verderop een lege bladzijde met de zin: 'Het was trombose.' Vijf romancovers uit het jaar 1987 middenin het boek.
[ zet kopje woest neer... koffie spat eroverheen... kopje deint even op het schoteltje, ze staren ernaar, wachten tot kopje kalm is, en Anke zegt zachtjes: ]
- Pure intuïtie is niet simpel. Ik heb hier zes jaar over gedaan. En dan was het nog haastwerk.
[ schraapt keel ]
- De 0 Roman wil de literatuur resetten. Men
wil iets bijzonders. Wat lezers moeten begrijpen is dat iets bijzonders
niet bestaat. Romans zijn een ordinaire truc. Schrijvende goochelaars, dat is
wat ze lezen. Talentloze, fantasieloze en
moedloze personen met een computer, te veel vrije tijd én geen sjoege van kunst en avontuur. Dat is waarom
de 0 Roman is zoals die is. Het is niet te lezen. Het gaat om kunst, uitdaging,
avontuur, nieuwe ideeën. Als we daar niet in geloven, kunnen we als
homosapiens wel opdoeken.
- Je kreeg lovende recensies van de NRC, Volkskrant, Vrij Nederland en hippe literatuurblogs.
[ Anke schudt hoofd en klinkt treurig ]
- Alleen een idioot denkt dat je de 0 Roman kunt recenseren.
- Speelt je positie dat je een vrouw bent nog een rol?
- Wat een stomme vraag. Ik ben schrijver. Man of vrouw is niet interessant.
- Maar vandaag de dag...
- Actualiteit interesseert me niet. Ik lees geen kranten.
[ kijkt op klok ]
- Laatste vraag, Anke: wat zou je schrijvers willen meegeven?
- Doe niet zo vreezulluk je best! Dan ben je veel beter dan wanneer je wel zo je best doet.
[ ze staart aandachtig naar het kopje ]
- Ik besluit nu hierbij plechtig dat mijn volgende roman een 888-pagina's tellende biografie zal zijn van dit cappuccinokopje.
- Dit kopje?
[ ze stopt kopje in zak, staat op ]
- Een klein offer voor dit café, een enorme stap voor de literatuur.
[ verlaat zaak ]